De oorsprong van pantomime
Veel circussen hebben pantomimespelers in hun programma. Bij het woord pantomime denken wij tegenwoordig vaak aan de wit geschminkte clownachtig figureren die te zien zijn in een straattheater of in het circus. Deze theatervorm kent echter een lange geschiedenis: zo veranderde de pantomimespeler van Griekse tragedie-vertaler in een Italiaanse grappenmaker.
Pantomime, ook wel kortweg mime genoemd, is een theatervorm waarbij acteurs een situatie uitbeelden door het gebruik van hun handen, gezichtsuitdrukking en lichaamstaal. Bij mime wordt niet gesproken; het wordt daarom ook wel ‘the art of silence’ genoemd.
De oorsprong van mime stamt uit de tijd van de oude Grieken en Romeinen. Griekse tragedies werden vaak door een koor gezongen voor een groot publiek. Een acteur maakte tijdens deze voorstelling intussen duidelijk wat er precies gezongen werd. Hij droeg daarbij kleurige kleding en maskers en beeldde het verhaal uit door middel van gebaren, dans en acrobatiek. Onder Griekse invloed werd pantomime ook populair in de Romeinse theaters. De Romeinen waren de eersten die deze kunstvorm inzetten om het publiek tussen de voorstellingen in te vermaken en aan het lachen te krijgen.
In de middeleeuwen bestond er nog steeds een kunstvorm waarbij verhalen werden uitgebeeld zonder dat er gesproken werd. De kerk stoorde zich echter aan het soms spottende karakter van de voorstellingen en er kwam een verbod op deze vorm van vermaak. Het uitbeelden van Bijbelverhalen was nog wel toegestaan en werd erg populair. Rond dezelfde periode ontstond ook het idee van het levende schilderij, waarbij acteurs in kostuum stilstaand een situatie uitbeelden. Het humoristische karakter van de pantomime was door de invloed van de kerk echter (tijdelijk) verdwenen.
In de 16de eeuw kwam mime weer op in Engeland, waar het werd gebruikt om scenes van toneelstukken aan elkaar te verbinden. Daarnaast was mime ook veel te zien in de commedia dell’arte, een improvisatietheater die zijn oorsprong heeft in Italië en waarbij veelvuldig gebruik wordt gemaakt van maskers. Dankzij deze Italiaanse theatervorm werden de komische elementen weer teruggebracht in de pantomime.
Tegen het einde van de 19de eeuw waren er verschillende soorten beeldend theater ontstaan en werd pantomime pas echt een zelfstandige kunstsoort. Dit was mede te danken aan het ontstaan van de pierrot. De pierrot was voor het eerst te zien in Parijs en valt te herkennen aan zijn wit geschminkt gezicht, een kenmerk dat is overgenomen door hedendaagse mimespelers. Na een korte afname van de populariteit, die mede te wijten was aan een reeks van slechte spelers, nam de populariteit van pantomime weer toe. Dankzij de komst van de stomme film konden acteurs als Charlie Chaplin en Stan Laurel weer een podium geven aan deze originele en komische vorm van theater.
Wij vinden dat deze prachtige theatervorm wel wat meer aandacht verdient. Wilt u zelf pantomime leren spelen? Op onze website kunt u een pantomime workshop boeken.